Demografia ya Watu wa Tanzania

Makala hii inahusu taarifa za demografia za wananchi wa Tanzania, ikiwemo uwiano wa idadi ya watu, Makabila, kiwango cha elimu, afya ya watu, hali ya kiuchumi, uhusiano wa kidini, na mambo mengine yanayowahusu wananchi.

Mgawanyo wa idadi ya watu nchini Tanzania hauna usawa kabisa. Watu wengi wanaishi kwenye mpaka wa kaskazini au pwani ya mashariki, huku sehemu kubwa ya nchi ikibaki na watu wachache. Uwiano hutofautiana kutoka kwa kila kilomita ya mraba 12 (31 / sq mi) Mkoani Katavi hadi 3,133 kwa kila kilomita ya mraba (8,110 / sq mi) jijini Dar es Salaam. Takriban asilimia 70 ya idadi ya watu wanaishi vijijini, ingawa asilimia hii imekuwa ikipungua kuanzia miaka ya 1967. Japokuwa Dar es Salaam ndio jiji kubwa zaidi lakini Kisheria mkoa wa Dodoma, uliyopo katikati mwa Tanzania, ndio mji mkuu, ingawa hatua ya kuhamisha majengo ya serikali kwenda Dodoma imedorora.

Idadi hii ya watu ina karibu makabila 125. Wakiwemo Wasukuma, Wanyamwezi, Wachaga, na Wahaya ambao wana zaidi ya watu milioni 1 kwa kila kabila.

Tanzania ina zaidi ya lugha 100 tofauti zinazozungumzwa, hali inayoifanya kuwa nchi yenye lugha nyingi zaidi Afrika Mashariki. Lugha zinazozungumzwa nchini Tanzania zinatoka kwenye familia zote nne za lugha za Kiafrika: Kibantu, Kikushi, Nilotiki, na Khoisan. Kiswahili na Kiingereza ni lugha rasmi za Tanzania. Kiswahili kinatokana na tawi la Kibantu la familia ya Niger-Kongo. Watu wa Sandawe uzungumza lugha ambayo inaweza kuwa inahusiana na lugha za Khoe za Botswana na Namibia, wakati lugha ya watu wa Hadzabe, ingawa ina konsonanti zinazofanana, ila ni lugha isiyohusishwa nazo. Lugha ya watu wa Iraqw ni Kikushi. Lugha nyingine ni lugha za Kihindi na Kireno (zinazozungumzwa na Wagoa na Wamsumbiji).

Ingawa idadi kubwa ya wakazi wa Zanzibar walitoka bara, lipo kundi moja linalojulikana kama Shirazis linarudisha asili ya wazanzibari kwa walowezi wa mwanzo (kutoka uajemi) wa Kisiwa hicho. Wasio Waafrika wanaoishi bara na Zanzibar ni asilimia 1 ya idadi ya watu wote. Jumuiya ya watu wa Asia, ikiwa ni pamoja na Wahindu, Sikhs, Shi’a na Waislamu wa Sunni,

Parsis, na Goa, imepungua kwa asilimia 50 katika miaka ya 2000 na mwanzoni mwa miaka ya 2010 hadi 50,000 upande wa Tanzania Bara na 4,000 kwa Zanzibar. Inakadiriwa kuwa Waarabu 70,000 na Wazungu 20,000 (ambao ni asilimia 90 wanatoka Uingereza) wanaishi nchini Tanzania. Zaidi ya watu 100,000 wanaoishi Tanzania ni wa asili ya Asia au Ulaya.

Kwa kuzingatia takwimu za mwaka 1999–2003, zaidi ya watu 74,000 waliozaliwa Tanzania walikuwa wakiishi katika nchi za Shirika la Ushirikiano wa Kiuchumi na Maendeleo, ambapo 32,630 wakiishi nchini Uingereza; 19,960 nchini Canada; 12,225 nchini Marekani; 1,714 nchini Australia; 1,180 nchini Uholanzi; na 1,012 katika Uswidi.

 

Idadi ya Watu

Kwa mujibu wa sensa ya mwaka 2012, Tanzania ilikuwa na jumla ya wakazi 44,928,923 tofauti na wakazi 12,313,469 kwa mwaka 1967, hii inasababishwa na kiwango cha ukuaji wa asilimia 2.9 kila mwaka. Asilimia 44.1 ya watu inawakilisha kundi la umri wa chini ya miaka 15, huku asilimia 35.5 ikiwakilisha kundi la umri wa miaka 15-35, asilimia 52.2 ikiwa ni kundi la umri wa miaka 15-64, na asilimia 3.8 ikiwa ni kundi la wenye umri zaidi ya miaka 64.

Kwa mujibu wa marekebisho ya Matarajio ya Idadi ya Watu Duniani ya mwaka 2012, watoto walio chini ya umri wa miaka 15 walifanya asilimia 44.8 ya idadi ya watu wote, huku asilimia 52.0 ni wenye umri wa miaka 15–64 na asilimia 3.1 wenye umri wa miaka 65 au zaidi.

	Jumla ya watu	Idadi ya watu kwa umri 0–14 (%)	Idadi ya watu kwa umri 15–64 (%)	Idadi ya watu kwa umri 65+ (%)
1950	7,650,000	46.0	51.8	2.2
1955	8,741,000	45.7	52.0	2.3
1960	10,074,000	45.8	51.8	2.4
1965	11,683,000	45.8	51.7	2.4
1970	13,605,000	46.2	51.3	2.5
1975	15,978,000	46.4	51.1	2.6
1980	18,687,000	46.5	50.8	2.6
1985	21,850,000	46.4	51.0	2.7
1990	25,485,000	46.0	51.3	2.7
1995	29,944,000	45.3	51.9	2.8
2000	34,021,000	44.8	52.3	2.9
2005	38,824,000	44.6	52.4	3.0
2010	44,793,000	44.8	52.0	3.1

Muundo wa idadi ya watu

Muundo wa idadi ya watu (01.07.2013) (makadirio) :

Kundi la Umri	Wanaume	Wanawake	Jumla	%
Total	23 267 957	23 864 623	47 132 580	100
0-4	4 191 004	4 121 103	8 312 107	17,64
5-9	3 608 891	3 551 955	7 160 846	15,19
10-14	2 735 494	2 728 687	5 464 181	11,59
15-19	2 494 983	2 490 960	4 985 943	10,58
20-24	2 179 173	2 160 970	4 340 143	9,21
25-29	1 730 600	1 754 007	3 484 607	7,39
30-34	1 289 114	1 563 083	2 852 197	6,05
35-39	1 207 182	1 394 428	2 601 610	5,52
40-44	1 032 605	1 088 697	2 121 302	4,50
45-49	770 149	797 868	1 568 017	3,33
50-54	604 621	629 580	1 234 201	2,62
55-59	422 141	459 343	881 484	1,87
60-64	347 604	387 334	734 938	1,56
65-69	223 365	243 517	466 882	0,99
70-74	179 960	207 795	387 755	0,82
75-79	115 076	130 796	245 872	0,52
80+	135 995	154 500	290 495	0,62

Kundi la Umri	Wanaume	Wanawake	Jumla	Asilimia
0-14	10 535 389	10 401 745	20 937 134	44,42
15-64	12 078 172	12 726 270	24 804 442	52,63
65+	654 396	736 608	1 391 004	2,95

Takwimu muhimu

Utafiti wa demografia wa hali ya Huduma za Afya Tanzania wa mwaka 2010 (TDHS) unakadiria kuwa kiwango cha vifo vya watoto wachanga kwa mwaka 2005-10 kilikuwa 51. Usajili wa matukio mengine muhimu nchini Tanzania haujakamilika. Idara ya Idadi ya Watu kutoka Umoja wa Mataifa iliandaa makadirio yafuatayo.

Muda	Vizazi hai kwa mwaka	Wafu kwa mwaka	Mabadiliko ya asili kwa mwaka	CBR*	CDR*	NC*	TFR*	IMR*
1950-1955	402,000	184,000	218,000	49.0	22.4	26.6	6.74	153
1955-1960	464,000	198,000	267,000	49.3	21.0	28.3	6.80	143
1960-1965	535,000	218,000	322,000	49.1	20.1	29.0	6.80	136
1965-1970	616,000	239,000	384,000	48.7	18.9	29.8	6.79	128
1970-1975	709,000	258,000	475,000	48.0	17.5	30.5	6.75	119
1975-1980	821,000	275,000	542,000	47.4	15.9	31.5	6.73	109
1980-1985	932,000	307,000	633,000	46.0	15.2	30.8	6.55	104
1985-1990	1,061,000	348,000	727,000	44.8	14.7	30.1	6.36	102
1990-1995	1,197,000	423,000	892,000	43.2	15.3	27.9	6.05	102
1995-2000	1,336,000	480,000	815,000	41.8	15.0	26.8	5.75	92
2000-2005	1,522,000	492,000	961,000	41.8	13.5	28.3	5.66	77
2005-2010	1,744,000	454,000	1,230,000	41.6	10.8	30.2	5.58	61
2010-2015	1,865000
2015-2020	2,052,000
* CBR = Kiwango cha makisio ya uzao (kwa 1000); CDR = Kiwango cha Makisio ya vifo (kwa 1000); NC = Mabadiliko ya Asili (kwa 1000); TFR = Kiwango cha jumla ya uzazi (idadi ya Watoto kwa mwanamke); IMR = Kiwango cha vifo vya watoto wachanga kwa kila vizazi 1000

 

Uzazi na vifo

Mwaka	Idadi ya watu	Vizazi hai	Vifo	Ongezeko la Asili	Makisio ya Uzao	Makisio ya Vifo	Kiwango cha ongezeko la asili	TFR
2009		1 667 889	577 393	1 090 496
2010		1 678 325	573 213	1 105 122
2011		1 687 203	565 099	1 122 104
2012	44 928 923	1 694 943	555 975	1 138 968				5.2

Matarajio ya Umri (Urefu wa Maisha)

Muda	Matarajio ya Umri (Urefu wa Maisha) kwa Mwaka
1950–1955	41.25
1955–1960	43.03
1960–1965	44.31
1965–1970	45.83
1970–1975	47.70
1975–1980	49.90
1980–1985	50.64
1985–1990	50.86
1990–1995	49.61
1995–2000	50.06
2000–2005	53.65
2005–2010	58.82
2010–2015	62.78

Idadi ya Watu

Eneo	1967 (Idadi ya watu / Kiwango cha makisio ya Uzao / Kiwango cha jumla ya uzazi)	1978 (Idadi ya watu / Kiwango cha makisio ya Uzao / Kiwango cha jumla ya uzazi)	1988 (Idadi ya watu / Kiwango cha makisio ya Uzao / Kiwango cha jumla ya uzazi)	2002 (Idadi ya watu / Kiwango cha makisio ya Uzao / Kiwango cha jumla ya uzazi)	2012 (Idadi ya watu / Kiwango cha makisio ya Uzao / Kiwango cha jumla ya uzazi)
Tanzania, ikiwemo Zanzibar	12,313,469 / 47 / 7.3	17,036,499 / 49 / 6.3	22,455,207 / 47 / 5.4	33,461,849 / 43 / 4.2	44,928,923 / /
Zanzibar	354,815 / 48 / 7.3	476,111 / 48 / 7.1	640,675 / 49 / 6.4	981,754 / 43 / 4.5	1,303,569 / /

Uzazi na Uzao (Demografia na Utafiti wa Afya)

Kiwango cha Jumla ya Uzazi (TFR) (Kiwango cha Uzazi kinachotakiwa) na Kiwango cha Makisio ya Uzao (CBR):

Mwaka	CBR (Jumla)	TFR (Jumla)	CBR (Mjini)	TFR (Mjini)	CBR (Vijijini)	TFR (Vijijini)	CBR (Zanzibar)	TFR (Zanzibar)
1991-1992	42.8	6.25 (5.57)	42.1	5.14	43.0	6.59 (5.91)
1996	40.8	5.82 (5.1)	36.3	4.11 (3.5)	41.9	6.34 (5.5)
1999	41.4	5.55 (4.8)	34.4	3.16 (2.9)	43.5	6.48 (5.5)
2004-2005	42.4	5.7 (4.9)	34.6	3.6 (3.1)	44.8	6.5 (5.6)	38.0	5.3 (4.6)
2010	38.1	5.4 (4.7)	35.0	3.7 (3.3)	39.0	6.1 (5.3)	35,9	5.1 (4.8)
2015-16	37.2	5.2 (4.5)	35.1	3.8 (3.4)	38.1	6.0 (5.1)	36.3	5.1 (4.6)
2017	35.5	4.9	31.0	3.5	37.3	5.7	33.7	4.5

Kiwango cha Jumla ya Uzazi Tanzania

Kiwango cha Uzazi kinakadiriwa na Tafiti (TDHS) pamoja na Sensa ya Watu kwa nyakati tofauti. Tafiti za TDHS zilikadiria viwango hivi vya uzazi : :6.3 (1991–92), 5.8 (1996), 5.7 (2004–05), 5.4 (2010) na 2002 Sensa ya Watu ilikadiria 6.3

Mkoa	1967	1978	1988	2006-09	2017
Tanzania (Jumla kwa nchi)	7.3	6.3	5.4	5.4	4.9
Dodoma (Mji mkuu)	7.6	6.2	5.9		6.0
Arusha	7.5	7.0	6.0		3.2
Kilimanjaro	8.9	7.5	5.8		3.4
Tanga	7.7	6.2	5.1		4.6
Morogoro	6.2	6.5	4.3		3.7
Pwani	5.8	6.1	5.4		3.8
Dar es Salaam	5.0	5.4	3.4		2.8
Lindi	–	5.4	4.6		3.9
Mtwara	5.7	4.9	4.5		3.3
Ruvuma	7.1	6.1	5.0		3.7
Iringa	7.8	6.3	4.9		4.5
Mbeya	8.1	6.3	4.7		4.7
Singida	6.3	5.9	5.7		7.4
Tabora	6.7	6.0	5.4		6.9
Rukwa	–	6.1	6.2		5.7
Kigoma	6.6	7.2	6.5		5.7
Shinyanga	8.7	6.9	6.3		5.5
Kagera	7.5	7.3	6.9		4.7
Mwanza	8.1	7.1	6.1		6.0
Mara	8.0	6.9	5.9		6.4
Manyara	–	–	–		6.0
Njombe	–	–	–		4.2
Simiyu	–	–	–		7.6
Geita	–	–	–		6.9
Katavi	–	–	–		6.7
Songwe	–	–	–		5.4
Tanzania Bara	7.3	6.3	5.4	5.4	4.9
Kaskazini Unguja	–	7.1	7.0		4.5
Kusini Unguja	–	6.2	6.5		3.2
Mjini Magharibi	–	6.1	5.2		3.6
Kaskazini Pemba	–	8.3	6.9		6.3
Kusini Pemba	–	8.2	7.6		5.5
Tanzania Zanzibar	7.3	7.1	6.4	5.1	4.5

Takwimu nyingine za demografia

Zifuatazo ni Takwimu za demografia za Tanzania kwa mwaka 2019 zinazotokana na Mapitio ya Idadi ya Watu Duniani.

Mtu mmoja huzaliwa kila baada ya sekunde 14

Mtu mmoja hufa kila baada ya dakika 1

Mtu mmoja huhama au huhamia nchini kila baada ya dakika 13

Mtu mmoja hupata faida katika kibiashara  kila baada ya sekunde 17

Zifuatazo ni takwimu za demografia zinazotokana na Kitabu cha CIA kilichokusanya Taarifa za Kweli Duniani, isipokuwa tu kama imeonekana tofauti.

Idadi ya Watu

55,451,343 (makadirio ya Julai 2018)

48,261,942 (makadirio ya Julai 2013)

Muundo wa umri

Miaka 0-14: 43.4% (me 12,159,482 /ke 11,908,654)

Miaka 15-24: 20.03% (me 5,561,922 /ke 5,543,788)

Miaka 25-54: 30.02% (me 8,361,460 /ke 8,284,229)

Miaka 55-64: 3.51% (me 872,601 /ke 1,074,480)

Miaka 65 na zaidi: 3.04% (me 706,633 /ke 978,094) (makadirio ya 2018)

Umri wa Kati

jumla: miaka 17.9. Mlinganyo wa nchi kidunia: 215^th.

me: miaka 17.6

ke: miaka 18.2 (makadirio ya 2018)

jumla: miaka 17.3

me: miaka 17.0

ke: miaka 17.6 (Makadirio ya 2013)

Kiwango cha Uzao

Vizazi 35.3 /1,000 idadi ya watu (makadirio ya 2018) Mlingano wa nchi kidunia: ya 19

Kiwango cha Vifo

Vifo 7.5 /1,000 idadi ya watu (makadirio ya 2018) Mlinganyo wa nchi kidunia: ya 112

Kiwango cha Jumla ya Uzazi

Watoto wanaozaliwa 4.71 /mwanamke (Makadirio ya 2018) Mlinganyo wa nchi kidunia: 20th

Kiwango cha ukuaji wa idadi ya watu

2.74% (Makadirio ya 2018) Mlinganyo wa nchi kidunia: 14^th

Umri wa mama kuanza kujifungua

Miaka 19.8 (Makadirio ya 2015/16.)

Kumbuka: Umri wa kati wa mwanamke kuanza kujifungua 25- 29

Kiwango cha matukio ya kuzuia ujauzito

38.4% (2015/16)

Kiwango cha kuhama ama kuhamia nchini

(wa)mhamiaji-0.5 /1,000 idadi ya watu (makadirio ya 2018) Mlinganyo wa nchi kidunia: 127^th

Uwiano wa utegemezi

Jumla ya uwiano wa utegemezi: 93.4 (makadirio ya 2015.)

Uwiano wa utegemezi kwa vijana: 87.4 (makadirio ya 2015)

Uwiano wa Utegemezi kwa wazee: 6 (makadirio ya 2015)

uwiano wa msaada unaowezekana: 16.6 (makadirio ya 2015)

Uhamiaji mijini

Idadi ya watu mijini: ni 33.8% ya jumla ya watu (2018)

Kiwango cha kuhamia mijini: 5.22% Kiwango cha mabadiliko ya kila mwaka (makadirio ya 2015-20)

Makundi ya kikabila

99% barani Afrika (ambapo 95% ni Wabantu kuna makabila zaidi ya 130), wengine 1% (watu kutoka Asia, Ulaya, na Uarabuni); Zanzibar – Waarabu, Waafrika, mchanganyiko wa Waarabu na Waafrika. Takribani watu 100,000 wanaoishi Tanzania wanatoka Ulaya au Asia.

Dini

Wakristo 61.4%, Waislam 35.2%, dini za watu 1.8%, nyingine 0.2%, wasio na dini 1.4% (makadirio ya 2010)

kumbuka: Wananchi wa Zanzibar karibu wote ni Waislamu

Uwiano wa jinsi

Katika uzao at birth: 1.03 (m)wanaume/mwanamke

Miaka 0-14: 1.02 (m)wanaume/mwanamke

Miaka 15–54: 1.00 (m)wanaume/mwanamke

Miaka 55-64: 0.75 (m)wanaume/mwanamke

Miaka 65 na Zaidi: 0.76 (m)wanaume/mwanamke

jumla ya watu: 0.99 (m)wanaume/mwanamke (makadirio ya 2013 estimate)

Matarajio ya umri wa kuishi baada ya kuzaliwa

Jumla ya watu: miaka 63.1

wanaume: miaka 61.6

wanawake: miaka 64.6 (makadirio ya 2018)

jumla ya watu: miaka 60.76

wanaume: miaka 59.48

wanawake: miaka 62.09 (makadirio ya 2013)

VVU/UKIMWI

Umri 15-49 Kiwango cha maambukizi ya VVU:

Ni jumla ya asilimia 4.5, huku asilimia 6.2 ni wanawake na asilimia 3.8 ni wanaume wakiwa wameambukizwa.

Watu waishio na VVU/UKIMWI:

Milioni 1.5 (makadirio ya 2017)

Vifo:

32,000 (makadirio ya 2017)

 

Lugha

Makala kuu: Lugha za Tanzania

Kiswahili au Swahili au Kiunguja (kutoka Zanzibar) (rasmi)

Kiingereza (rasmi)

Kiarabu (kinazungumzwa kwa wingi Zanziba)

Kujua Kusoma na Kuandika

Fasili: umri wa miaka 15 na Zaidi wanaweza kusoma na kuandika Kiswahili, Kiingereza, au Kiarabu

jumla ya watu: 77.9%

wanaume: 83.2%

wanawake: 73.1% (makadirio ya 2015)

Jumla ya watu: 69.4%

wanaume: 77.5%

wanawake: 62.2% (makadirio ya 2003.)

Matarajio ya umri wa kusoma

Kuanzia shule ya msingi hadi elimu ya juu:

jumla:  miaka 8 years

wanaume: miaka 8 years

wanawake: miaka 8 years (2013)

Ukosefu wa Ajira, umri wa vijana 15- 24

jumla: 3.9%

wanaume: 3.1%

wanawake: 4.6% (makadirio ya 2014)

Dini

Watanzania wengi siku hizi ni Wakristo na Waislamu. Uhusiano wa idadi ya wafuasi kati ya dini hizo mbili unachukuliwa kwa unyeti sana kisiasa na maswali kuhusu ufuasi wa dini hayakuwahi kujumuishwa katika dodoso za sensa tangu mwaka 1967.

Kwa miaka mingi makadirio yamekuwa yakijirudia kwamba kila theluthi moja ya watu wanafuata Uislamu, Ukristo na dini za jadi. Kwa kuwa kuna uwezekano kwamba hakuna asilimia kubwa ya wanadini wa jadi, machapisho mbalimbali yamekuwa yakishindana kutoa makadirio kwa kuwapa upande mmoja au mwingine sehemu kubwa ya theluthi hiyo au kujaribu kuonyesha mgawanyo sawa.

Makadirio kutoka katika Ripoti ya Pew yalionyesha Uislamu 36% na Ukristo 60% (2010).

Waliosalia ni Wahindu, Wabuddha, dini ya mazingira, na wasio na dini. Wakristo wengi ni Wakatoliki, Walutheri au Waadventista wasabato, ingawa idadi ya makanisa mengine ya Pentekoste, Waanglikana, na Wakristo wa Orthodox ya Mashariki nao pia wanawakilishwa nchini. Waislamu wengi wa Tanzania ni Sunni, ingawa pia kuna idadi ya wafuasi wa Ibadi, Shia, Ahamadiya, Bohora, na Sufi. Waislamu wamejikita katika maeneo ya pwani na katika maeneo ya bara wapo kando kando ya njia za zamani za misafara ya wafanyabiashara.

Kwa nakala zaidi zinazohusu jamii za watu bofya hapa!